Thôn Thanh Hà xưa còn gọi là khu Tân Thanh Lãm thuộc xã Nam Sơn huyện Đa Phúc tỉnh Vĩnh Phú . Nay là thôn Thanh Hà, xã Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, Hà Nội.

Nằm sát chum du lịch Đền Sóc, Đồng quan, khu nghỉ dưỡng Thung lũng xanh và cụm càng hàng không sán bay Quốc tê Nội Bài, thôn Thanh Hà, xã Nam Sơn có vị trí địa lý khá đặc biệt, không chỉ là căn cứ quân sự quan trọng về quân sự, an ninh quốc phòng mà còn là vùng đất màu mỡ giàu tiềm năng để phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội…

Hình ảnh đềm Rõm được chụp từ cổng vào 

Trường tồn với thời gian Đền Rõm tọa lạc ngay chân núi Sóc huyền thoại hướng về núi cột cờ - Nóc nhà Thủ đô Hà Nội. Nơi đây có nhà thờ Thiên chú giáo và đình lãng uy nghi cổ kính, có đền Quân Quận từ thời nhà Mạc và Hồ Hàm lợn sinh thủy tự bao đời...vùng đất ling thiêng này đã trở thành thánh địa trong không gian trầm tĩnh uy linh khi có phật bà quan thế âm bồ tát và Phật Hoàng Trần Nhân Tông ngự lãm, chiêu cảm khí thiêng của đất trời ngàn năm văn hiến...

Đền Rõm được lập lên thờ Đức thành mẫu Thượng ngàn và Đức Thánh Trần. Nơi đây đã vinh dự được đón các đoàn đại biểu cấp cao của Đảng, Nhà nước, các ban, ngành, đoàn thể của Trung ương, Thành phố, các nhà nghiên cứu lịch sử văn hóa, cùng nhiều đoàn khách trong và ngoài nước đã về dâng hương bái yết chư phật, thánh mẫu và các vị tôn Thần...DO có truyền thống văn hóa lâu đời mỗi năm Đền Rõm đã đón tiếp hàng vạn khác thập phương đến vãng cảnh quê hương- Cầu may, cầu phúc, cầu lộc, thọ trường và hướng về “Chân, thiện, mỹ”.

Tục truyền rằng xưa kia người đi qua ngang làng, cách đền Rõm chừng một dặm phải xuống ngựa, xe và ngả nón, cúi đầu, biểu thị sự tôn thờ linh ứng nơi đất thiêng làng Rõm.

Ai đã từng một lần đến với Sóc Sơn ngoại ô Hà Nội đều lưu chân vãng cảnh Thanh Hà, nơi đã được tạo hóa ban riêng với những triền đồi rừng cây điệp trùng bao quanh, ôm ấp che trở cho các thế hệ người dân atrong làng tránh được thiện tai địch hoại.

Mặt trời lặn thăm thung lũng Thanh hà tỏa sáng ánh điện lung linh như một phố đêm, bên Hồ Hàm lợn, hồ tịnh tâm và giếng ngọ nghiêng soi cùng với ánh trăng xuân thơ mộng du khách sẽ được tận mắt nhìn thấy cảnh thiền huyền ảo, chiếm ngưỡng những họa tiết của thiện nhiên lưu truyền cùng thời gian và lịch sử…

Tiên thiên thánh mẫu cầu tất ứng

Danh cổ thanh lãm hiển uy linh

                           Vị liệt cao sơn đồng nhật nguyệt

                           Tâm từ lai vãng hữu phong sơn

Sử sách ghi lại rằng cụ Vũ bá Kỷ cùng cụ bà là Đỗ thị Nga hiệu là Diệu Nhã quê quán ở Làng Ngưu trì xã Cổ Ra, huyện Nam Trực tỉnh Nam Định đã có công khai dựng vùng này từ khi còn đinh tán điền hoang, đình miếu đổ nát....

Cùng với quá trình cải tạo thiên nhiên, chống giặc ngoại xâm, các thế hệ nhân dân Thôn Thanh Hà xã Nam Sơn đã không ngừng lao động, sáng tạo để lại các giá trị văn hóa cho đời sau , tiêu biểu là là các công trình kiến trúc tâm linh Đền Rõm, Đền quan quận, Đình Rừng Vầu, Nhà thờ Đức mẹ Zê xu và Tịnh thất Hoa Sơn… đáp ừng nhu cầu tín ngưỡng cảu nhận dân địa phương trở thanh khu di tích Văn hóa lịch sử nghệ thuật linh thiếng bậc nhất vùng này.

Không biết tự bao giờ, tiếng lành tâm linh ấp đã đi sâu vào tiềm thức của du khách thập phương cũng như mỗi con người Phù Đổng khi trở về với cội nguồn để tri ân, công đức tổ tiên và thắp nén nhang tưởng nhớ.

Ngay từ đầu thế kỷ XIX làng Rõm đã có người sinh sống, với bề dày hàng trăm năm, trải qua bao biến thiên thăng trầm của lịch sử, làng Rõm, Thanh Hà ngày càng được bồi đắp thêm về tầm cao và thế đứng, mảnh đất huyền thoại thờ phật, thờ mẫu, thờ thánh, thờ thần và cả chư vị Chúa, Trời nhưng vẫn phối thờ tại chính cung Đền Rõm ba chữ Tiên tắc danh- tức Danh dự là trên hết ... tôn vinh các giá trị văn hóa tinh thần tốt đẹp, khẳng định vị trí, vai trò to lớn của văn hóa tín ngưỡng trong tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc…

Năm 2013 Đền Rõm Nam Sơn đã chính thức được xếp hạng di tích lịch sử nghệ thuật cấp Thành phố...  Lễ hội Đền Rõm Nam Sơn đã trở thành lễ hội mùa xuân  tiêu biểu, ngày càng được tổ chức trang trọng.  Đây là nơi tụ hội tinh hoa và tỏa sáng, là biểu tượng của giá trị lịch sử nghệ thuật, văn hóa, thể hiện đầy đủ vẻ đẹp thăng hoa muôn màu của làng quê lịch sử, giàu truyền thống cách mạng, đạo đức, cốt cách, bản lĩnh tâm hồn và niềm tự hào dân tộc hướng về cội nguồn nước Việt trên con đường hội nhập và phát triển vươn tới tương lai.

Bên bóng dáng cổ kinh của Đền Rõm, Đình Vầu, đền Quân Quận và nhờ thờ Chú Desu, một Thanh Hà văn monh tươi trẻ- vùng nông nghiệp sinh thái Thủ Đô đã hình thành, Truyền thống và hiện đại đan xen đã tạo nền vũng chắc cho sức sống của làng quê đang vươn mình đổi mới.

Hàng năm cứ sau tết cổ truyền các thôn làng trên địa bàn xã Nam Sơn đều tổ chức lễ hội đầu xuân, thể hiện lòng biết ơn, sự tôn thờ, tưởng niệm và tôn vinh những người có công với nước, với cộng đồng.

Thờ cúng tổ tiên, biểu tượng mang đậm văn hóa tín ngưỡng truyền thống nhằm giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp về lịch sử, văn hóa và đạo đức xã hội trong các cộng đồng dân cư. Lễ hội hàng năm giúp chúng ta nhận rõ hơn trách nhiệm lớn lao trước lịch sử và dân tộc – đây là dịp để mỗi người nhớ tơi tổ tiên nguồn cội, nhớ tới những người có công khai khẩn đất honga lập thôn ấp và cũng là dịp để các gia đình trong thôn bày tỏ lòng càm ơn làng, xã đã đùm bọc, giúp đpữ lúc tối lửa tắt đèn, lúc khó khăn cơ nhỡ. Hướng về chốn tâm linh cầu cho mưa thuận gió hòa, người người binh an, nhà nhà ấm no hạnh phúc, vạn vật tươi phồn thịnh, con cháu thảo hiện học hàng tấn tới thôn làng hung thịnh, xã tắc văn minh.

Cùng với ý nghĩa văn hóa tâm linh ấy, từ ngày 18-20 tháng 2 âm lịch hàng năm, nhân dân xã Nam Sơn lại tổ chức mở hội Đền Rõm đầu xuân, thể hiện ý chí, nguyện vọng, văn hóa của nhân dân địa phương, là cầu nối giữa qua khứ với hiện tại giữa lòng người với khí thiêng của trời đất, đã thấm sâu vào trái tim khối óc, trở thành tình cảm thiêng liêng của mỗi người dân nơi đây, làm cho Đền Rõm Nam Sơn mãi xứng đáng với tầm vóc lịch sử nghệ thuật cấp Thành phố là nơi thờ tự có nguồn cội văn hóa, nơi giáo dục truyền thống yêu nước cho lớp lớp các thế hệ hôm nay và mai sau…

Thánh Gióng ngự trời cao, linh khí sáng chưng chòm Bắc đẩu

Thanh, uy, hung đất thiện, phúc thần chiều rọi đình Nam Sơn

Gìn giữ và phát huy giá trị tốt đẹp của Đền Rõm, nơi thánh địa linh từ này, là gìn giữ hồn cốt linh thiêng nonn nước của vùng đất cổ ngàn năm văn hiến, tô đẹp cho truyền thống văn hóa tín ngưỡng dân tộc… Các tầng lớp nhân dân xã Nam Sơn hôm nay luôn đoàn kết, vượt qua khó khăn thách thức, phấn đấu đạt đươc những thành tựu quan trọng: kinh tế tiếp tục tăng trưởng khá, cơ cấp kinh tấ chuyển dịch theo hướng tích cực, quan hệ sản xuất được xây dựng và củng cố, kết cấu hạ tầng phục vụ cho sản xuất được xây dựng và cùng cố, kết cấu hạ tầng phục vụ cho sản xuất vầ đời sống con người được tăng cường đầu tư, văn hóa xã hội phát triển, an ninh quốc phòng được bảo đảm, phát huy được dân chủ mở rộng và sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân.